درس دوم: ساختار کلمه - آموزش اسپرانتو

شاگرادان عزیزم (!) خسته نباشید :)

در این مطلب، قراره با ساختار کلمات در اسپرانتو آشنا بشین؛ کلمات در اسپرانتو دو نوع هستند:

1- کلمات ساده (بی‌ریشه)

کلمات ساده، همون‌طور که از اسمشون پیداست کلماتی تک‌بخشی و غیرقابل‌تجزیه هستند. تعدادشون زیاد نیست، اعداد، ضمایر، حروف عطف و ربط، انواعی از کلمات ساده هستند، چند مثال براتون می‌زنم:

mi = من

vi = تو

en = در

ke = که

kaj = و

unu = یک

du = دو

در دروس بعدی، انواع مختلف کلمات بی‌ریشه رو براتون تشریح خواهم کرد :)

2- کلمات مرکب (ریشه‌دار)

کلمات مرکب کلماتی هستند که برعکس کلمات ساده، قابل‌تجزیه هستند، هر کلمه‌ی مرکب دارای یک یا چند ریشه و یک پایانه است. ریشه‌ی کلمه به کلمه معنا می‌دهد و پایانه، نقش کلمه را مشخص می‌کند. انواع پایانه: اسم‌ساز، صفت‌ساز، قیدساز، فعل‌ساز

پایانه‌ی اسم‌ساز

نیازی نمی‌بینم توضیح بدم اسم چیه! پایانه‌ی اسم‌ساز در اسپرانتو o- است، مثال:

lingvo = زبان

libro = کتاب

mato = مَت

vorto = کلمه

irano = ایران

civito = شهر

kato = گربه

homo = انسان

پایانه‌ی صفت‌ساز

صفت کلمه‌ ایست که اسم را توصیف می‌کند، پایانه‌ی صفت‌ساز در اسپرانتو a- است، مثال:

homa = انسانی

kata = گربه‌ای

libra = کتابی

feliĉa = شاد

ruĝa = سرخ

longa = دراز

در زبان اسپرانتو، صفات می‌توانند قبل یا بعد از اسم بیایند:

fama = مشهور

verkisto = نویسنده

franca = فرانسوری

fama franca verkisto = fama verkisto franca = نویسنده‌ی مشهورِ فرانسوی

پایانه‌ی قیدساز

قید کلمه یا عبارتی‌ست که فعل را توصیف می‌کند، پایانه‌ی قیدساز در اسپرانتو e- است، مثال:

feliĉe = با خوش‌حالی

rapide = به سرعت

bele = به زیبایی

multe = زیاد

mi lernas feliĉe = من با خوش‌حالی یاد می‌گیرم

mi lernas rapide = من به سرعت یاد می‌گیرم

mi dormas multe = من زیاد می‌خوابم

پایانه‌های فعل ساز

پایانه‌های فعل ساز را نام می‌برم اما در مطلبی جداگانه، آن‌ها را تشریح خواهم کرد. فعلا نیازی نیست آن‌ها را به خاطر بسپارید.

در زبان اسپرانتو، افعال نسبت به تغییرِ فاعل، تغییر نمی‌کنند.

فعل ماضی

پایانه‌ی فعل ماضی is- است، مثال:

mi dormis = من خوابیدم

mi laboris = من کار کردم

mi skribis = من نوشتم

فعل مضارع

پایانه‌ی فعل مضارع as- است، مثال:

mi dormas = من می‌خوابم

mi laboras = من کار می‌کنم

mi skribas = من می‌نویسم

فعل آینده

پایانه‌ی فعل آینده os- است، مثال:

mi dormos = من خواهم خوابید

mi laboros = من کار خواهم کرد

mi skribos = من خواهم نوشت

فعل امر، الزام‌آور

پایانه‌ی فعل امر u- است، مثال:

mi dormu = من باید بخوابم

vi laboru = تو باید کار کنی = تو کار کن

mi skribu = من باید بنویسم

مصدر

مصادر در جمله در جایگاه اسم به کار برده می‌شوند، اما به دلایلی که بعدا توضیح خواهم داد فعل محسوب می‌شوند، پایانه‌ی مصدرساز i- است، مثال:

dormi estas malfacila = کار کردن سخت است

skribi estas bela = نوشتن زیباست

فعل شرطی

افعال شرطی وجوب شرط برای وقوع یک رخداد را نشان می‌دهند، پایانه‌ی سازنده‌ی فعل شرطی us- است، مثال:

se = اگر

se mi estus inteligenta, mi skribus multe = اگر باهوش بودم، زیاد می‌نوشتم

se vi laborus, vi iĝus riĉa = اگر کار کنی، ثروتمند خواهی شد

اگر سوالی یا مشکلی داشتید، حتما بپرسید، در مطلبی که فردا منتشر می‌کنم تعدادی دیکشنری آنلاین معرفی می‌کنم تا بتوانید کلمات جدید را در آن‌ها جستجو کنید.